Çocukta ateş – Ateşli hastalıklar ve Havale Rehberi
ATEŞLİ HAVALE – Febril Konvülsiyon ,Ateşin ani olarak yükselmesi bazı çocuklarda ateşli havale denilen bilinç kaybı, katılaşma ve istem dışı kasılmalara yol açabilir. 6 ay – 7 yaş arasındaki çocukların % 2 ile 4 ‘ünde görülür. Olguların hemen hemen yarısı 1-2 yaşlarındadır. Ateşli havaleye ailevi yatkınlık söz konusu olabilir. Bir kez ateşli havale geçirmiş olan çocukta tekrar havale görülme olasılığı % 30 kadardır. Üç yıl hiç havale geçirmezse bu sıklık % 10 ‘a iner. 15 dakikadan kısa süren, gün içinde yinelemeyen havale için “basit ateşli havale” deyimi kullanılır. Çok sayıda ve uzun süren havale nöbetleri “kompleks ateşli havale” olarak adlandırılır. Basit ateşli havale hiçbir araz bırakmazken, kompleks olgularda ileride sara hastalığı görülme sıklığı artarak % 9 ‘u bulur.
Bebeklerde Ateşle Gelen Havale
Ateşli nöbetler (ateşli havaleler), bir çocuğun ateşi olduğunda meydana gelebilecek nöbetlerdir. En sık 6 ay ile 3 yaş arasında görülürler. Çocuğunuzun nöbet geçirdiğini görmek, özellikle de ilk nöbetiyse, korkutucu ve üzücü olabilir. Son zamanlarda salgın halini alan grip, herkeste yüksek ateş nedeni oluyor. Özellikle bebekleri olan aileler, ateşle gelen havaleden endişe ediyorlar. Gerek telefon ve gerekse mektupla bana ulaşan okurlarım arasında, bebeklerdeki yüksek ateş karşısında ne yapmaları gerektiğini soran okurlarım çok fazla. Bu yazımda bebeklerdeki yüksek ateş ve havale nöbetleri hakkında açıklamalar yapacağım.
Bebeklerin hastalıklarını anlamak çok kolay değil. Derdini anlatamadıkları için, sadece ağlarlar. Genelde huzursuz ve çok ağlayan bir bebekte de ağlama da ipucu olarak değerlendirilmeyebilir. Eğer bebeğin yeme, içme ve uyuma alışkanlıklarında dikkat çekici bir değişme varsa, o çocuğun hasta olduğu düşünülür. Her hastalık ateş yükselmesine neden olmazsa da, bebeklerde ve küçük çocuklarda infeksiyon hastalıkları daha sık rastlandığı için, hastalıklarının büyük bir kısmında ateş yükselmesi olacaktır. Bu nedenle bebeğin ateşini ölçmek sağlığı hakkında bilgi verecektir. Cildin terli ve bebeğin hareketli olması nedeniyle, koltuk altı yerine makattan ateş ölçmek daha doğrudur.
Eğer bir bebeğin makattan ölçülen ateşi 38 dereceden fazla ise, o bebekte yüksek ateş olduğunu kanıtlar.
Ancak çoğu zaman ateşin yüksekliğinden çok bebeğin genel durumu daha da önemlidir. Ateşi normale yakın ama halsiz, devamlı uyuyan, mama yemek ya da süt içmek istemeyen bir bebek, 39 derece ateşi olmasına rağmen, canlı hareketli, beslenmesini sürdüren bir bebeğe oranla daha hastadır. Eğer iki aylıktan küçük bir bebeğin ateşi 38 dereceyi aşarsa doktora götürmek gerekir. İki aylıktan büyük bebek için doktora götürme sınırı 39 derece ateştir. Ancak daha düşük rakamlarda da olsa ateş, üç günden daha fazla sürüyorsa, doktora götürmek gerekecektir.
Bebeklerde nöbetlerin nedeni nedir?
Bebek nöbetleri, bir bebeğin beynindeki nöronlar veya beyin hücreleri arasında anormal bir ekstra elektriksel aktivite patlaması meydana geldiğinde meydana gelir. Bunlar birçok nedenden dolayı olabilir. Nedenleri arasında beyin hasarı, bakteriyel veya viral enfeksiyonlar,diare, ilaç yan etkileri ve serebral palsi gibi altta yatan sağlık durumları yer alabilir.
Bir çocuğun nöbet geçirmesinin en yaygın nedeni nedir?
Çocuklarda en sık görülen nöbet tipi ateşten kaynaklanır (ateşli nöbet olarak adlandırılır). Diğer nedenler arasında enfeksiyonlar, düşük kan sodyumu, ilaçlar, ilaç kullanımı (amfetaminler veya kokain), beyin hasarı veya tümör ve genetik değişiklikler bulunur. Bazen bir nöbetin nedeni asla bulunmaz. Ateşli nöbetleri tetikleyen ateşler genellikle viral bir enfeksiyondan ve daha az sıklıkla bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanır. Grip (grip) virüsü ve yüksek ateşin eşlik ettiği virüs, en sık ateşli nöbetlerle ilişkili görünmektedir.
Konvülsiyonlar beyni etkileyebilir mi?
Uzun süreli nöbetler açıkça beyne zarar verebilir. İzole, kısa nöbetlerin beyin fonksiyonunda olumsuz değişikliklere ve muhtemelen belirli beyin hücrelerinin kaybına neden olması muhtemeldir.
Yüksek ateşin tehlikeleri nelerdir?
Ateş yükselmesi vücudun savunma mekanizmalarından biridir. Vücutta virüs ya da bakteri cinsi bir hastalık etkeni olduğunu ve vücudun buna karşı tepki gösterdiğini kanıtlar. Ateş yükselmesi halinde hastalık etkenleri faaliyetlerini sürdüremez ya da ölürler. Bu nedenle ateş yükselmesi hastanın yararına bir durumdur. Ancak, yüksek ateşin devam etmesi, vücudun hastalığı yenemediğini gösterir. Hastalığın devam etmesi organlarda kalıcı bir bozukluk yaratabileceği için, müdahale edilmelidir. Doktor, yapacağı muayeneden sonra hastalığı teşhis edecek ve gerekli önlemleri alacaktır. Gerekli tedaviye başlamadan ateşi düşürmek yararlı bir davranış değildir.
Ateşin, savunma sistemi için yararlı olduğunu belirttim ancak bunun tek istisnası, yüksek ateşle gelen havale nöbetidir.
Ateşli nöbetlerin uzun vadeli etkileri nelerdir?
İlk ateşli nöbetten sonra doktorlar, nörolojik sekel, epilepsi ve ölüm dahil olmak üzere uzun vadeli etkilerin düşük riski konusunda ebeveynlere güvence vermelidir. Bununla birlikte, ilk ateşli nöbetten sonraki ilk iki yıl içinde yüzde 15 ila 70’lik bir tekrarlama riski vardır.
Konvülsiyon tedavi edilebilir mi?
Günümüzde epilepsilerin çoğu ilaçla tedavi edilmektedir. İlaçlar epilepsiyi tedavi etmez, ancak genellikle nöbetleri çok iyi kontrol edebilirler. Günümüzde epilepsili kişilerin yaklaşık %80’i nöbetlerini en azından bir süre ilaçla kontrol altına almaktadır.
Havale nedir?
Beyin hücrelerinin normal dışı bir aktivite göstermesi sonucu ortaya çıkan, vücuttaki istemsiz kasılmalara, tıp dilinde konvülsiyon, halk arasında da havale adı verilmektedir.
Tipik bir havale nöbetinde bebek şuurunu kaybeder, kol ve bacakları kasılır. Birkaç saniye sonra, kol ve bacaklarla yüzde ritmik kasılmalar olmaya başlar. Bir süre sonra da bütün belirtiler kaybolur.
Havale nöbetleri genellikle 6 aylık ile 5 yaş arasındaki çocuklarda olur. Çoğu zaman yüksek ateş ile beraberdir. Ancak ateşin yüksekliği ile havale geçirme arasında her zaman bir ilinti yoktur. Yani bazılarında çok yüksek ateşte havale olmazken, bazı bebeklerde daha düşük ateşlerde bile havaleye rastlanabilir. Çocukların %4-5 inde hayatlarında en az bir kez havaleye rastlanırken, bunların yarısında bir kereden sonra havale görülmez. Eskiden, havale geçiren çocuklarda mutlaka beyin hasarı kalacağı düşünülürken, bunun doğru olmadığı artık anlaşıldı. Önemli olan havalenin kendisi değil, havaleye neden olan hastalıktır. Bu iyi tedavi edilmediği taktirde hasar kalabilir.
Havale sırasında neler yapılmalı?
Havale nöbeti anne ve babalar için korkutucu olabilir. Ancak bilmeniz gereken en önemli şey, havalenin birkaç dakika sonra kendiliğinden geçeceğidir. Eğer bebeğin ateşi yüksekse, düşürmek için, giysilerini çıkartmak, başına ve göğsüne ıslak bez koymak, tüm vücudu serin su ile ıslatılmış bezlerle silmek yararlıdır. Havale geçiren bebekte, kolonya gibi alkollü maddeler kesinlikle kullanılmaz. Ayrıca ateş düşürmek için su dolu küvete sokmak da tehlikeli olabilir.
Kusmaya başlarsa, yüzükoyun ya da yan yatırarak kusmuğun nefes borusunu tıkamasını önleyin.
Nefes alması güçleşirse, alt çenesini hareket ettirmeye çalışarak nefes almasına yardımcı olun. Çoğu insan, havale geçiren kişinin dilini ısıracağını ya da yutacağını ve nefes yolunun kapanacağını düşünür. Dil ısırma olursa da çok önemli değildir. Bunu önlemek için ağzına elinizi ya da başka cisimleri sokmak tehlikeli olabilir.
Havale nöbeti geçtikten sonra, bebeğin devamlı doktoru varsa, ona haber verin. Bebeği muayene etmek isteyecektir. Eğer bu doktora ulaşamıyorsanız, bir hastanenin acil kısmına götürün. Yukarıda da belirttiğim gibi, havaleye neden olan hastalık, çoğu zaman havaleden daha ciddi sorun yaratır.
Nöbetlere hangi vitamin iyi gelir?
Nöbet sıklığını azaltabilecek besinler arasında B6 vitamini, magnezyum, E vitamini, manganez, taurin, dimetilglisin ve omega-3 yağ asitleri bulunur.
Diş çıkarma ateşe neden olabilir mi?
Diş çıkarma ateş, ishal, pişik veya burun akıntısına neden olmaz. Çok fazla ağlamaya neden olmaz. Bebeğinizin hastalanmaya daha yatkın olmasına neden olmaz. Ateşe Karşı Dikkat edin!
Bebeklerde havale nasıl tedavi edilir?
Çocuğunuzu yere yan yatırın ve yakındaki nesneleri uzaklaştırın. Başı veya boynu çevreleyen sıkı giysileri gevşetin. Çocuk doktorunuz size ne yapmanız gerektiğini söylemedikçe, çocuğunuzun ağzına hiçbir şey sokmayın veya nöbeti durdurmaya çalışmayın.En kısa sürede doktorunuza ulaşın.
Mustafa
Hocam kolay gelsin. Benim oğlum 5 yaşında gece yattıktan 2 saat kadar sonra biranda yataktan kalkıyor koridora doğru birşeyler söyleyerek gidiyor. Tutuyoruz kucağımıza alıyoruz ağlamaya, el ve ayaklarını kasmaya, titremeye ve öksürmeye başlıyor. Boş boş bir yere bakıyor ve kucağımızdan inip gitmeye çalışıyor. 2 dk kadar sonra kendine geliyor. Bu nerdeyse her gece oluyor. Odasında abisiyle birlikte ayrı yataklarda yatıyor. Yanımızda yatınca bunu yaşamıyoruz çok güzel uyuyor. 1,5 yaşında havale geçirmişti ve yılbaşında ateşi 39 dereceye kadar çıkmıştı ondan olabilir diye düşünüyordum norolojiye göturmeyi düşünüyordum şimdi internetten baktım psikolojik olabilirmiş. Bilgisayarda oynadığı silahlı bir oyun var ondan olabilir mi ? Nörolojiyemi yoksa psikoloğamı götürmem lazım? Kalıcı bir rahatsızlığı olabilirmi? Şimdiden teşekkürler.
Opr.Dr.Mustafa Mete
psikiyatri ömcelikli olarak çocuk norlojisi de değerlendirmesi çok iyi olur.