Dalak Büyümesi ( splenomegali ) Rehberi
Dalak büyümesi(splenomegali). Dalak karnın sol üst tarafında kaburgalar arasında midenin yanında yer alan küçük bir organımızdır. Dalağımız normalde bizim yumruğumuz büyüklüğündedir. Bazen infeksiyonlar, kanser gibi çeşitli hastalıklar dalak büyümesine neden olur. Büyümüş dalağa splenomegali denilir. Dalak lenf sistemi ve immün sistemin bir üyesi olup beyaz kan hücrelerinin dolaşımı , kırmızı kan hücrelerinin üretimi ve korunmasında görevlidir. Dalağın çok çeşitli fonksiyonları olduğu için , kan veya lenf sistemini içeren birçok hastalıkta , enfeksiyon , tümör , karaciğer hastalığı ve parazitlerle ilgili durumlarda etkin rol oynayabilmektedir.
Dalak Büyümesi Sık rastlanan nedenleri
- enfeksiyöz mononükleoz ( EBV ye bağlı )
- hemolitik anemiler
- talasemiler
- hemoglobinopatiler
- glukoz 6 fosfat dehidrogenaz eksikliğine bağlı hemolitik anemi
- idyopatik otoimmün hemolitik anemi
- immün hemolitik anemi
- sarkoidoz sklerozan
- kolanjit
- bakteryel enfeksiyonlar
- viral enfeksiyonlar
- parazitik enfeksiyonlar
- siroz ( portal ven obstrüksiyonu , portal hipertansiyon )
- lösemi
- Hodgkin hastalığı
- lenfoma Wilson hastalığı
- kistik fibroz
- bilyer atrezi
- enfeksiyöz mononükleoz ( CMV ye bağlı )
- kedi tırmığı hastalığı
- orak hücreli
- splenik kriz
Dalak büyümesinin başka sebepleri de vardır. Bu liste hepsini içermemektedir.
Sebepler hem kişinin yaşı , cinsiyeti hem de belirtinin özelliği , zamanı , kötüleştiren faktörler , iyileştiren faktörler ve beraberindeki şikayetler gibi spesifik karakterleriyle değişiklik gösterebilir.
Splenomegali İlk yaklaşım
büyümüş dalağın rüptürü ( yırtılması ) özellikle enfeksiyöz mononükleozda olmak üzere diğer birkaç splenomegali sebebi olan durumda da meydana gelebilir. Aktif sporları içeren aktivitelerin sınırlandırılması , dalak rüptürüne neden olabilecek travmalardan korumada yardımcı olabilir.
splenomegali yapan sebeplerin özel durumları için tedavi gerekebilir. Doktorunuz uygun tedavi konusunda gerekli bilgiyi size verecektir.
bir diğer açıdan dalak büyümesini degerlendirmek gerekirse;
Dalak Büyümesi(Splenomegali)
Dalak karnın sol üst tarafında kaburgalar arasında midenin yanında yer alan küçük bir organımızdır. Dalağımız normalde bizim yumruğumuz büyüklüğündedir. Bazen infeksiyonlar, Kanser gibi çeşitli hastalıklar dalak büyümesine neden olur. Büyümüş dalağa splenomegali denir.
Dalak yumuşak gözenekli bir organ olduğu için kolay zedelenir. Dalağın önemli görevleri vardır. Yıpranmış yaşlı kan hücrelerini süzer. İnfeksiyonlara karşı koruyucu olan beyaz kan hücreleri dalakta olgunlaşır. Trombosit adı verilen pıhtılaşmayı sağlayan kan hücreleri dalakta depolanır.
Büyümüş bir dalağın işlevleri aksayabilir. normal kan hücrelerini de süzebilir. Çok sayıda pıhtılaşma hücresi dalakta birikebilir. Dalakta biriken bu hücreler dalağın görevlerini engelleyebilir.
Dalak kendiliğinden hastalık durumlarında ya da kaza sonucu yırtılabilir. Bu durum çok ciddi ölümcül kanamalara neden olabilir.
Dalak büyümesi BELİRTİLER
Genelde insanlar dalaklarının büyüdüğünün farkına varmazlar. Rutin bir muayene sırasında doktor tarafından fark edilir ya da herhangi bir nedenle yapılan ultrason ile anlaşılabilir. Dalak fazla büyümüşse karnın sol üst tarafında dolgunluk ağrı hissedilebilir. Erken doyma hissi olabilir. Kansızlık, solukluk halsizlik olabilir. Büyümüş dalak görevlerini yapamadığı zaman sık enfeksiyon görülebilir. Dalak kanı depoladığı için kanama problemleri görülebilir. Eğer karnınızın sol üst tarafında ağrı, dolgunluk hissediyorsanız ve ağrı derin nefes almakla artıyorsa doktorunuza başvurun.
Dalak büyümesi SEBEPLER:
Mononükleoz gibi virüs infeksiyonları, Bakteriyel infeksiyonlar, bakteriyal endokardit (kalbin iç zarının iltihabı) gibi durumlar, Sıtma gibi parazitlerin yaptığı hastalıklar, Karaciğeri etkileyen siroz gibi durumlar, Hemolitik anemiler (genç kan hücrelerinin parçalandığı hastalıklar), Lösemi gibi kan kanserleri, lenf kanserleri Metabolizma hastalıkları(Gaucher, Niemann-Pick), Dalağın karaciğerin toplardamarlarında Basınç yüksekliği (portal ven trombozu) dalağın büyümesine neden olan başlıca temel sebeplerdir.
Dalak büyümesi TANI
Doktor muayenesinde sol kaburga altında dalak ve çentiği ele gelir. Ancak en doğru şekilde görüntüleme yöntemleri ile gösterilir. Ultrason ve tomografi ile dalak yapısı ve büyüklüğü ayrıntılı olarak değerlendirilebilir. Kitle varlığı araştırılır. Karaciğer fonksiyonlarını, kan hücre sayımını gösteren kan testleri yapılır. Bazen kemik iliği incelemeleri ile kan hücreleri değerlendirilir.(lösemi)
Dalak büyümesi tedavisi
Antibiyotiklerle infeksiyonlar tedavi edilir. Kan Kanseri, lenf kanseri ilaçlarla ve ışın tedavisi ile kontrol altına alınabilir. Eğer dalak büyümesine neden olan hastalık tedavi edilemiyorsa (hemolitik Anemi gibi) dalak ameliyatla alınabilir. İnsanlar dalak olmadan yaşayabilirler. Ancak bazı enfeksiyonlara karşı vücut dirençsiz kılar. Bu nedenle dalak ameliyatı öncesinde Pnömokok (zatüre) hemofilus influenza tip b(Hi b) meningokok aşısı (menenjit) yapılmalıdır. Ameliyat sonrası Antibiyotik tedavisi verilebilir. Sıtma hastalığının yaygın olduğu bölgelere yolculuk yapmadan önce gerekli önlemler alınmalıdır.
Dalağınız büyümüşse yırtılma riskine binaen futbol gibi yakın temas (çarpışma ) riski olan sporlardan kaçınmalısınız. Dalağınızın yırtılmasını engelleyici önlemler için doktorunuza danışmalısınız. Mutlaka emniyet kemeri takmalısınız.
HAZIRLAYAN; Doç. Dr. Nurgül ŞAŞMAZ
gülsen
mrb dr. bey ..
14 yaşında erkek yiğenimde dalak büyümesi (138mm) teşhiş edildi. sebeplerini okuyunca biraz irkildim kanser riski olabileceği yazıyor.. Ağrısı kansızlık vs dalak büyümesiyle ilgili yaşanan sıkıntılar yok.. tahlillerimizi verdik ama ben size kalp ferahı için sormak istedim.. en kısa sürede cvplarsanız memnun olurum.. hayırlı akşamlar.
yağmur
Merhaba. Ben dört ay önce zatürre geçirdim ve tam da sol göğüs altımda önceleri ağrı ve dolgunluk hissi vardı. Şimdilerde ise dolgunluk hissi var ve biraz yorulunca aynı bölgede hafif ağrım da oluyor. Sanırım dalağım zatürre zaafiyetim sebebiyle şişti, sorunum hâlâ inmemesi gördüğüm antibiyotik tedavisinin yeterli olmadığını mı gösteriyor, ne yapmalı, hangi tetkike sırayla başvurmalıyım.
Nefise Demirezen
Hayırlı işler doktor bey ben 58 yaşında bayanın. 1 aydır sol kaburga altında bir ağrı ve dolgunluk hissediyorum.calisiyorum.eve gelince ayakta kaldığım süre ağrı artıyor. Yatinca geçiyor.1 senede 10 kilo verdim.yemek yemek istemiyorum.hemen doyuyorum. Sebebi nedir. Neden olabilir. Tedavi için nereye başvurabilirim. Teşekkür ederim.
Zeynep
Mrb ben 25 yaşındayım 14 cm büyüklüğünde çıktı dalagim ve derin nefes alıp verirken genellikle Sol kaburga da ağrım oluyo aynı zamanda bol omuza kadar vuruyo ağrılarım 47 kiloyum ve Kilo alamıyorum çünkü yemek yeme isteği olmuyo ne yapmalıyım