Kolorektal kanserler Rehberi
Kolorektal kanser kolonda veya rektumda başlar. Bu kanserler, başladıkları yere göre kolon kanseri veya rektum kanseri olarak da adlandırılabilir. Kolon kanseri ve rektum kanseri, ortak birçok özelliğe sahip oldukları için sıklıkla birlikte gruplandırılır. Kanser, vücuttaki hücreler kontrolden çıkmaya başladığında başlar. Kolorektal kanser, kolon veya rektumdaki hücrelerin kontrolden çıktığı bir hastalıktır. Bazen kısaca kolon kanseri denir. Kolon, kalın bağırsak veya kalın bağırsaktır. Genel olarak kolon kanseri, kolondaki sağlıklı hücreler DNA’larında değişiklikler (mutasyonlar) geliştirdiğinde başlar. Bir hücrenin DNA’sı, bir hücreye ne yapması gerektiğini söyleyen bir dizi talimat içerir. Sağlıklı hücreler, vücudunuzun normal işleyişini sürdürmek için düzenli bir şekilde büyür ve bölünür.
Kolon kanseri, kalın bağırsakta meydana gelir ve bu da bağırsak alışkanlıklarını etkileyebilir. Bağırsak alışkanlıklarındaki bu değişiklik kramp, şişkinlik ve karın ağrısına neden olabilir ve kolon kanserinin bir göstergesi olabilir.
Kolon Kanseri Riskleri nelerdir?
Risk faktörü, kanser geliştirme riskini artıran bir şeydir. Bir davranış, madde veya durum olabilir. Çoğu kanser, birçok risk faktörünün sonucudur. Ancak bazen aşağıda açıklanan risk faktörlerinden herhangi birine sahip olmayan kişilerde kolorektal kanser gelişir. Kolorektal kanser teşhisi konan çoğu kişi 50 yaşın üzerindedir ve risk yaşla birlikte artar. Kadınlardan daha fazla erkek kolorektal kanser geliştirir. Kolorektal kanser insidans oranı en yüksek Kuzey Amerika, kuzeybatı Avrupa ve Avustralya’dadır. Asya, Afrika ve Güney Amerika da dahil olmak üzere daha az sanayileşmiş ülkelerde oranlar daha düşüktür.
Kolon veya rektumun kanser öncesi koşulları, adenomları ve kalıtsal kolorektal sendromları içerir. Kanser değiller ama tedavi edilmezlerse bazen kolorektal kansere dönüşebilirler. Kolorektal kanser için bazı risk faktörleri de bu kanser öncesi duruma neden olabilir. Kolon veya rektumun kanser öncesi koşulları hakkında daha fazla bilgi edinin.
Risk faktörleri genellikle en önemliden en az önemliye doğru sıralanır. Ancak çoğu durumda, bunları mutlak bir kesinlikle sıralamak mümkün değildir.
Risk faktörleri
- Ailede kolorektal kanser öyküsü
- Kişisel kolorektal kanser öyküsü
- Ailesel adenomatöz polipozis (FAP)
- Lynch sendromu
- Kolon ve rektumdaki polipler
- Nadir genetik koşullar
- Fiziksel olarak aktif olmamak
- Aşırı kilolu veya obezite
- Alkol
- Sigara içmek
- Kırmızı ette yüksek diyet
- İşlenmiş et
- Düşük lifli diyet
- hareketsiz davranış
Kolon kanserinin erken belirtileri var mı?
Erken belirtiler şunları içerir:
- Aşırı gaz.
- Çok ince dışkı.
- Dışkıda artan mukus.
- Yorgunluk ve güçsüzlük hissi.
- Nedensiz kilo kaybı.
- Siyah veya kanlı dışkı.
- Gittikten sonra bile bağırsaklarının dolu olduğunu hissetmek.
- Geçmeyen yeni bağırsak sorunları (ishal veya kabızlık gibi)
Kolon ve Rektum Kanseri Tarama Önerileri
Kolon kanseri ve rektum kanseri ile mücadelede tarama ve önleme kombinasyonu önemlidir. Risk faktörleriniz ve taramaya ne zaman başlamanız gerektiği hakkında doktorunuzla konuşun. Amerikalılar için kolon ve rektum kanseri taraması 50 yaşından sonra başlamalıdır. Kişisel veya aile geçmişinize bağlı olarak doktorunuz kolon kanseri ve rektum kanseri taramasına daha erken yaşta başlamanızı önerebilir.
Polipler ve Kanserden Korunma
Polipler, kolon veya rektumda gelişen kanser öncesi büyümelerdir. Bazı polip türleri, büyüme ve kanserli hale gelme potansiyeline sahiptir.
Kolonoskopi yapılan her 4 kişiden 1’inde polipler bulunur. Erken tespit edilen polipler veya kanserler genellikle hasta ameliyat olmadan çıkarılabilir. Bu vakalarda tedavi oranı yüzde 100’e yakındır. Polipleri kolondan çıkarmak, gelecekte kolon kanseri geliştirme riskinizi azaltabilir.
Kolon ve Rektum Kanseri Tarama ve Tanı Testleri
Kolon ve rektum kanserlerini tespit etmek için çeşitli laboratuvar testleri, klinik testler ve muayeneler kullanılmaktadır.
Muayeneler nispeten basit ve ağrısızdır, ancak bazı hastalar hafif anestezi gerektiren hafif rahatsızlıklar yaşarlar. Testler aşağıdakileri içerir:
Gaitada Gizli Kan Testi
Bu kan testi dışkıda gizli (gizli) kan arar. Bu test için:
Üç küçük kart alacaksınız. Her karta ardışık üç bağırsak hareketinden bir dışkı örneği yerleştirin.
Özel bir test şeridine az miktarda dışkı yerleştirilir.
Dışkı kan izleri için analiz edilir.
baryum lavmanı
Rektum ve kolonun röntgenini oluşturmak için bir baryum lavmanı (alt GI serisi olarak da adlandırılır) kullanılır. İşlemden önce, kolonunuzu herhangi bir dışkıdan temizlemeniz gerekecektir. Hazırlıklar sıvı diyet, lavman ve müshil içerebilir.
Bir baryum lavmanı sırasında:
Bir rektal tüp içinden bir baryum preparatı (tebeşirimsi, sıvı bir kontrast madde) sokulur.
Baryum, herhangi bir anormalliği vurgulayarak kolonun ana hatlarını çizer. Doktor ayrıca içine hafifçe hava pompalayarak kolonu genişletir.
Bir röntgen çekilir.
Doktorunuz polip veya kanser olup olmadığını görmek için tüm kolonu inceler.
Esnek Sigmoidoskopi
Rektumu ve alt kolonu incelemek için esnek bir sigmoidoskopi kullanılır. Esnek bir sigmoidoskopiden önce, iyi bir görünürlük sağlamak için kolonunuz dışkıdan arındırılmış olmalıdır. Hazırlıklar sıvı diyet, lavman ve müshil içerebilir.
İşlem sırasında:
Doktorunuz kanser veya polip olup olmadığını görmek için bir sigmoidoskop (ince, esnek bir tüp) rektumdan anüse ve kalın bağırsağa sokar.
Biyopsi forsepsi, daha fazla analiz için küçük bir doku örneğini çıkarmak için kapsam içinden yerleştirilebilir.
kolonoskopi
Kolonoskopi, kolonu incelemek için en yaygın kullanılan tanı testidir. Tüm testler arasında en yüksek duyarlılığa sahiptir. Doktorlar çoğu kolonoskopi sırasında kolonun yüzde 90 ila yüzde 95’ini inceleyebilir. Prosedürden önce, doktorunuzun iyi bir görüş açısına sahip olması için kolonunuz dışkıdan arındırılmış olmalıdır. Hazırlıklar sıvı diyet, lavman ve müshil içerebilir.
Bir kolonoskopi aşağıdakileri içerir:
Büyük olasılıkla sizi yatıştırmak için ilaç alacaksınız.
Doktorunuz kanser veya polip olup olmadığını görmek için kolonoskopu rektumdan anüs ve kalın bağırsağa sokar. Kolonoskoptan bir polip çıkarılabilir.
Biyopsi forsepsi, daha fazla analiz için küçük bir doku örneğini çıkarmak için kapsam içinden yerleştirilebilir.
Sanal Kolonoskopi
Bilgisayarlı tomografi (BT) kolonografisi olarak da bilinen sanal kolonoskopi, BT görüntüleme kullanılarak kolon kanseri ve rektum kanserini taramak için kullanılır. Bu işlem radyoloji bölümünde ve sedasyon yapılmadan yapılır.
Sanal kolonoskopi aşağıdaki adımları içerir:
Standart kolonoskopiye benzer şekilde, kolondaki dışkıyı temizlemek için bir gece önce müshil ilacı almalısınız.
Bu muayene için kolonunuza hava pompalanacak ve bu da kramplara neden olabilir.
Sanal kolonoskopi sırasında hiçbir polip biyopsi alınamaz veya çıkarılamaz. Polip tespit edilirse, geleneksel kolonoskopiye yönlendirileceksiniz.
Kolon Kanserinde tedavi nasıl yapılır?
Kolon kanseriniz varsa, tedavi ekibiniz tıbbi onkologları, cerrahları ve radyasyon onkologlarını içerecektir. Bu uzmanlar, durumunuz için en iyi tedavi planını geliştirmek için birlikte çalışacaklardır.
Kolon kanseri tedavisi, kanserin ne kadar erken yakalandığına bağlı olacaktır. Bazen doktorunuz kolonoskopi sırasında polipleri çıkarabilir ve daha fazla tedaviye gerek yoktur. Diğer zamanlarda ameliyat ve/veya kemoterapiye ihtiyacınız olabilir.
Evrelere Göre Kolon Kanseri Tedavi Stratejileri
Hastalığın evresini (derecesini) belirlemek, en iyi ve en etkili tedavi rejimini tasarlamada önemli bir adımdır. Aşama, çeşitli tedavi yöntemlerinin ne zaman ve nasıl kullanılacağını belirlemeye yardımcı olacaktır.
Erken Evre Hastalık
Amerikan Klinik Onkoloji Derneği’ne göre kolon kanseri hastalarının yaklaşık yüzde 39’unda lokalize hastalık var. Erken evre kolon kanseri için en yaygın tedavi cerrahidir. Erken evre hastalığı olan bazı hastalar ameliyattan sonra da kemoterapi alabilir. Lokalize kolon kanseri olan hastalar için beş yıllık sağkalım oranı yüzde 90’dır.
Geç Evre Hastalık
Kolon kanseri metastaz yaptığında (yayıldığında) genellikle karaciğerde görülür. Ayrıca akciğerlere, beyne, peritona (karın boşluğunun astarı) ve/veya uzak lenf düğümlerine yayılabilir. Bu tür geç evre hastalığı olan hastalar için beş yıllık sağkalım oranı yüzde 14’tür. (Kolon kanseri çevre dokulara veya organlara ve/veya bölgesel lenf düğümlerine yayılmış hastaların beş yıllık sağkalım oranı yaklaşık yüzde 71’dir.)
Kolon kanseri yakındaki lenf düğümlerine yayılmış ancak vücudun diğer bölgelerine yayılmamışsa, cerrahi ve ardından kemoterapi kullanılabilir. Hastalık uzak bölgelere yayıldığında, özellikle cerrahinin kanseri tedavi etme olasılığı düşükse, birincil tedavi olarak kemoterapi kullanılabilir. Hastalık az sayıda uzak tümör şeklinde yayıldıysa, hastalığın tedavisine yardımcı olmak veya hastanın ömrünü uzatmak için cerrahi kullanılabilir.
Geç evre gastrointestinal kanserler için diğer tedavi seçenekleri sitoredüktif (debulking) cerrahi ve hipertermik intraperitoneal kemoterapiyi (HIPEC) içerebilir. Prosedürlerin, belirli peritoneal yüzey maligniteleri ve diğer gastrointestinal kanserler için etkili bir tedavi seçeneği olduğu kanıtlanmıştır.
İleri evre hastalığı olan hastalara daha fazla seçenek sunmak için yenilikçi tedaviler geliştirilmektedir. Bazı hastalar bu yeni tedavileri denemek için klinik deneylere katılabilir.
Tedavi seçenekleri
Özel tedavi süreciniz, kanserin tam konumuna ve ne kadar erken bulunduğuna bağlı olacaktır. Kolon kanseri tedavisi şunları içerir:
Endoskopik Tedavi
Çoğu zaman, polipler kolonoskopi sırasında güvenli bir şekilde çıkarılır. Bazı çok büyük polipler, terapötik endoskopistler olarak bilinen özel eğitimli gastroenterologlar tarafından ameliyatsız olarak çıkarılabilir. Polipler büyükse doktorunuz kolonoskopi sırasında polipektomi (polip çıkarma) bölgesini özel bir mürekkeple işaretlemiş olabilir. Alanı işaretlemek, sonraki gözetim kolonoskopilerinde yardımcı olabilir.
Genel olarak, küçük polipli hastalarda kolon kanseri gelişme riski artmaz ve düzenli tarama kılavuzlarını takip etmelidir. Daha büyük polipli veya üçten fazla polipli hastalarda takip kolonoskopileri daha sık yapılmalıdır. Önerilen tarama programınız hakkında doktorunuza danışın..
Ameliyat
Kolon kanseri için tercih edilen tedavi, kanserin ameliyatla çıkarılmasını içeren cerrahi rezeksiyondur. Ameliyat, kanseri tamamen ortadan kaldırmak ve mümkünse bağırsağı yeniden yapılandırmak için yapılır, böylece ameliyat sonrası bağırsak fonksiyonunuz normal veya normale yakındır.
Cerrahi Tekniği Etkileyen Faktörler
Spesifik kolon rezeksiyonu stratejiniz, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok faktöre bağlı olacaktır:
- Tümörün yeri
- Diğer kanserlerin veya poliplerin varlığı
- Kanserin evresi
- Gelecekte kolon kanseri geliştirme riski
- tercihleriniz
Rezeksiyon sırasında cerrah, kolonun kanseri içeren kısmını ve ayrıca çevreleyen normal dokunun küçük bir kısmını çıkarır. Cerrah ayrıca lenf düğümlerini çıkarabilir ve kanser için kontrol edebilir. Ameliyat sırasında kanser tamamen çıkarılırsa ve erken evre hastalık olduğu doğrulanırsa, başka tedaviye gerek yoktur. Çevredeki doku veya lenf düğümlerinde kanser hücreleri bulunursa, doktorunuz adjuvan (“ek” anlamına gelir) kemoterapi önerebilir.
Ameliyat Sonrası Gözetim
Kolon kanseri cerrahisini takiben, dikkatli izleme, takip bakımının kritik bir parçasıdır. Özellikle kanser lenf düğümlerini içeriyorsa, tekrarlama riski vardır. Ameliyatınızdan sonra doktorunuz sizi aşağıdaki zamanlarda görecektir:
Üç yıl boyunca üç ila altı aylık aralıklarla
Bundan sonra, beş yıl boyunca her altı ila 12 ayda bir
Kolonoskopiler de önemlidir. Kolon kanseri ameliyatınızdan bir yıl sonra kolonoskopi yaptıracaksınız. Ardından, ilk gözetim kolonoskodan sonra her bir ila üç yılda bir kolonoskopi yaptıracaksınız.