Mide Bulantısı / Kusma Rehberi
İçiniz bulanıyor, çıkaracakmış gibi oluyorsunuz ve kusuyorsunuz. Kusmak, karın etrafındaki kasların ani ve kuvvetli kasılması sonucu midenin boşalmasıdır. Mide bulantısı ise kusacakmış gibi olmaktır. Nedeni bozulmuş yiyecekler, taşıt tutması veya viral bir hastalık olarak belirlenebildiğinde, mide bulantısı genellikle kısa sürelidir ve endişe nedeni olmamalıdır. Çoğu durumda, bulantı hissi birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürer ve genellikle 24 saat içinde kendi kendine geçer. Kusma ve mide bulantısı, birçok hastalık ve duruma eşlik eden yaygın semptomlardır. Mide bulantısı ve kusma ile ilgili sorunlar nedene bağlıdır. Araç tutması, deniz tutması, gıda zehirlenmesi veya kanser tedavisinden kaynaklanan mide bulantısı ve kusma, su ve elektrolit kaybına neden olabilir ve bu da dehidrasyona neden olabilir. Sabah bulantısı olarak bilinen kusma ve mide bulantısı hamilelik sırasında ortaya çıkabilir. Bulantı, boğazda veya midede kusmaya neden olabilecek hoş olmayan, mide bulandırıcı bir histir.
Kusma, kusmaya yol açan güçlü öğürme ve öğürme sonucu midenin boşaltılmasıdır. Mide içeriği ağız yoluyla zorla dışarı atılır. Kusma, doğal hareket (peristalsis olarak bilinen sindirim sisteminin kas kasılmaları) tersine döndüğünde dalgalar halinde gelebilir ve mide ve yemek borusu duvarlarındaki istemsiz kasılmalar mide içeriğini dışarı çıkmaya zorlar. Bazen öksürmek veya akciğerlerden mukus tükürmek kusma ile karıştırılır. Kusma sadece mideden gelebilir. Öğürme, mide ve yemek borusunun kusma olmaksızın ters hareketidir (peristalsis).
Kusma ve Mide bulantısı Nedenleri
Gastroenterit :
Birkaç mide bulantısı ve kusma nöbeti geçirdiniz, aynı zamanda ishal, baş ağrısı ve ateşiniz var. Viral gastroenterit (sindirim sistemi iltihaplanması) veya viral enfeksiyon çocuklarda ve ergenlerdeki mide bulantısı ve kusmanın en sık görülen nedenidir. Ne kadar kötü de olsa, bu durum genellikle çabuk (çoğu kez 24 saat içinde) geçer, belirtiler birkaç gün daha sürebilir. Viral gastroenteritin tedavisi yoktur. Hastalık seyrini izlemelidir. Kendinizi daha iyi hissetmek için kendi kendine tedavi yöntemleri uygulayabilir ve bu durumun en ciddi sonucu olan su kaybını önleyebilirsiniz.
Gıda zehirlenmesi :
Mideniz bulanıyor ve kusuyorsunuz ve kısa süre önce bozuk (bakteri bulaşmış) yiyecekler yediniz. Birçok farklı bakteri cinsi gıda zehirlenmesine yol açabilir. Mide bulantısı ve kusma genellikle bozuk yiyeceği yedikten 6 – 48 saat sonra başlar ve bu belirtiler 1 – 2 gün içinde kendiliğinden geçer. O zamana kadar su kaybını önlemek için kendi kendine tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.
Covid ile mideniz bulanır mı?
Evet Covid 19 ile beraber Mide bulantısı ya da kusma semptomları görülmüştür.
Kendiniz Ne Yapabilirsiniz?
Katı yiyecekler yiyebileceğinizi hissettiğinizde mideye dokunmayan, ekmek ve kraker gibi nişastalı yiyeceklerle başlayın, ama yağ yemeyin. Bir süre için yağlı yemeklerden ve süt ürünlerinden kaçının.
Hamilelik söz konusuysa, kraker veya kuru ekmeği deneyin. Gün boyunca sık ve az yiyin.
Mide Bulantısı ve kusma Önleme
Taşıt tutmasına karşı, yola çıkmadan bir saat önce reçetesiz satılan bir ilaç alabilirsiniz (sürücü sizseniz, sakın bu tür bir ilaç içmeyin, baş dönmesi yapar). Yola çıkmadan 15 dakika önce sonra dört saatte bir yan etki yapmayan zencefil kapsülleri (400 miligramlık) de içebilirsiniz.
Gıda zehirlenmesine bağlı mide bulantısı ve kusmayı önleyebilmek için şu kurallara uyun:
Sıcak yemekleri sıcak, soğuk yemekleri soğuk muhafaza edin; yemek pişirirken sık sık elinizi yıkayın; çiğ etin bulunduğu yere başka yiyecekler koymayın; etleri iyice (suları berraklaşıncaya kadar) pişirin.
Öteki Nedenler İlacın yan etkisi Hamilelik Gastrit Taşıt tutması Duygusal altüstlük Migren Ülser Başta yaralanma Menenjit Apandisit Akut glokom Diyafram fıtığı Safra kesesi taşı Uyuşturucuyu bırakma Bulimia
Çocuğunuzun Mide Bulantısı ve kusma Tedavisi
Kusan bir çocukta aşağıdaki belirtilerden herhangi birisini görürseniz, derhal acil yardım isteyin:
Üç saati geçen sürekli karın ağrısı, dilde kuruluk, anormal baş dönmesi, yeşil-sarı kusmuk.
Mide Bulantısı ve Kusma Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Mide bulantısı ve kusma birçok ciddi hastalığın habercisi olabilir. Bunların altında yatan sebepler bulunmalı ve daha ciddi sağlık sorunları yaşanmaması için gerekli tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.
Mide bulantısı ve kusma bir hastalık ya da sorunun belirtileridir. Mide bulantısı ya da kusmaya neden olan asıl hastalığın belirlenmesi ve tedavi edilmesi gerekir. Mide bulantısı ve kusma belirtilerinin kontrolü hem rahatlık, hem de sıvı kaybının önlenmesi açısından oldukça önemlidir. Sıvı kaybı, mide bulantısı ve kusmayı daha da kötüleştirebilir. Mide bulantısı ve kusmanın belirtilerinin önlenmesi için ilaç tedavileri mevcuttur.
Mide bulantısı ve kusma altta yatan başka bir hastalığın belirtileridir, hastalığın kendisi değil. Mide bulantısı midenin kendi kendini boşaltmak istemesi hissidir. Diğer yandan kusma ya da istifra midenin şiddetli bir biçimde boşalması anlamına gelir. “Öğürme” kavramı ise midede çıkarılacak hiçbir şey yokken, yalnızca temiz salgıların istifra edildiği bir episoddur.
Kusma, midenin kendisini ösopagusun (ağızla mideyi birbirine bağlayan boru, yemek borusu) alt kısmına doğru, içinde bulunan yiyecekleri ve salgıları çıkarmaya zorlayarak neredeyse alt üst olması durumudur.
Mide bulantısı ve kusmanın diğer nedenleri
- Akut gastrit (mide yangısı, mide astarının doğrudan iritasyonu ya da tahrişi)
- Beyinden gelen sinyallerin mide bulantısı ve kusmaya neden olduğu merkezi sebepler
- Mide sorunlarıyla ilgili olmayan diğer hastalıklar
- Bağırsakların mekanik obstrüksiyonu bulunur.
- Akut gastrit, mide bulantısı ve kusma
- Akut gastritin nedeni genellikle mide astarını tahriş eden bir şeydir. Bu tür durumlara örnek olarak şunlar verilebilir:
- Enfeksiyonlar
- Sık görülen bir virüs ya da farklı bir enfeksiyon türü olsun, mide yanmasına neden olan şeyler genellikle enfeksiyonlardır. Mide bulantısı ve kusmayla ilişkilendirilen krampsı üst karın ağrıları da enfeksiyonlara eşlik edebilmektedir. Bunun yanı sıra enfeksiyonlarla birlikte ateş ve üşüme de görülebilir. Norovirüsler ve rotovirüs de sık görüle viral enfeksiyonlar arasında sayılmaktadır. Helikobakter ailesinden (H. Pylori gibi) bakterinin neden olduğu enfeksiyon da bulaşıcı ajan olabilmektedir.
- Mide gribi (mide üşütmesi) : Mide gribi (gastroenterit, mide-bağırsak iltihabı) viral bir enfeksiyona bağlı olarak kusma ve ishal aynı anda ortaya çıkar. Bu hastalık, belirtileri arasında ateş, üşüme, kas ağrısı ve öksürme de bulunan gribal enfeksiyonla karıştırılmamalıdır.
- Yiyecek zehirlenmesi : Yiyecek zehirlenmesi büyük ölçüde kusmaya neden olabilir ve en sık görülen nedeni Staphylococcus aureus adı verilen bir bakterinin saldığı bir toksindir. Yiyecek zehirlenmesinin belirtileri zehirli ya da iyi hazırlanmamış bir yiyeceğin tüketilmesinden birkaç saat sonra ortaya çıkar. Yiyecek zehirlenmesinin diğer bakteriyel nedenleri arasında Salmonella, Kampilobakter, Şigella, Koli basili ve Listeriya sayılabilir.
Mideyi tahriş eden diğer nedenler:
Alkol, sigara, aspirin ya da ibuprofen gibi steroit yapısında olmayan entienflamatuar ilaçlar mide astarını tahriş edebilir ve mide bulantısı ve kusmaya neden olabilirler.
Mide ülseri:
Mide ülseri, mide astarının hafif bir tahrişinden midenin koruyucu astarında oluşan ve ülser adı verilen bir sorunun oluşmasına kadar değişiklik gösterebilmektedir.
Gastroözofageal reflü hastalığı (özofajit reflüsü) :
Midedeki asitin yemek borusuna çıkması anlamına gelen bu hastalık da mide bulantısı ve kusmaya neden olabilmektedir.
Mide bulantısı ve kusmanın merkezi nedenleri
Baş ağrısı:
Özellikle migren sık sık mide bulantısı ve kusmayla ilişkilendirilmektedir.
İç kulak:
Hareket hastalığı (taşıt tutması), labirentit (iç kulak iltihabı), Benign pozisyonel vertigo ya da Meniere hastalığı (baş dönmesi), iç kulak sıvılarının mikrobiyotik oluşumlar ile aşırı miktarda artması veya aşırı miktarda azalması durumunda hastaya denge kaybı ve işitme güçlüğü yaşattıran bir çeşit hastalıktır.
Kafatası içindeki basıncı arttıran herhangi bir hastalık ya da yaralanma kusmaya neden olabilmektedir. Basıncı arttıran nedenler en önemlileri:
- Travmaya bağlı beyinde şişlik (beyin içinde kanamayla birlikte görülür)
- Enfeksiyon (menenjit ya da ensafalit [beyin iltihabı])
- İyi ya da kötü huylu tümörler
- Kan dolaşımındaki anormal elektrolit bileşmeler ve bununla ilgili olan su dengesizliği
- Beyin sarsıntıları
- Kafa yaralanması yaşayan hastalarında beyin rahatsızlığı belirtilerinin görülmesi için her zaman beyinde belirlenebilen bir kanama ya da şişkinlik olmayabilir. Bu beyin rahatsızlığı belirtileri arasında baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, görme duyusunda değişiklikler, kafa karışıklığı/şaşkınlık, odaklanmada zorluk, uyumada zorluk ve diğer semptomlar sayılabilmektedir.
Zehirli stimulus (uyaran)
Belli koku ve sesler beyinde ortaya çıkan merkez aracılı mide bulantısı ve kusmaya neden olabilmektedir. Bu kırılan bir kemiğin acısı ya da bir olayı izlemenin duygusal şoku olsun, vazovagal (nörokardiyojenik) olaylar önemli belirtilere neden olabilmektedir. Vazovagal episodda, vagus siniri (kalp atışı, nefes alma, kan basıncı gibi temel bazı vücut fonksiyonlarının kontrolünü sağlayan nirilerden biri olan onuncu kafa siniri ya da akciğer-mide siniri) aşırı derecede uyarılır ve bu da kalp atışlarının azalmasına ve kan damarlarının açılmasına neden olur. Bunun sonucu olarak beyne giden kan akışı yavaşlar ve senkopal (baygınlık) episodu olarak bilinen bayılmaya yol açar.
Hastalıkla bağlantılı mide bulantısı ve kusma
Diyabet (şeker hastalığı)
Şeker hastalığı olan insanlarda midenin düzgün bir şekilde boşaltım yapamadığı ve muhtemelen, hastalığın komplikasyonlarından biri olan genelleşmiş nöropatiye (vücuttaki sinirlerin beyinle uygun sinyal alış verişinin olmaması) bağlı olan gastroparezi nedeniyle mide bulantısı görülebilmektedir.
Ayrıca vücuttaki şeker ve insülin dengesi bozulduğundan şeker hastalarının kan şeker oranları düşük (hipoglisemi) ya da yüksek (hiperglisemi) olduğunda da mide bulantısı ve kusma görülebilmektedir.
Hastalıklar ya da rahatsızlıklar
Karın içi organlarıyla ilgili hastalıkların birçoğu mide bulantısı ve kusmaya neden olabilmektedir. Bu hastalıkların arasında hepatit, safra kesesi hastalığı, pankreas iltihabı, Crohn hastalığı, (böbrek taşı, böbrek yetmezliği ya da böbrek iltihabı gibi) böbrek hastalıkları gibi sindirim sistemi organları hastalıklar da sayılabilmektedir. Bazı hastalıklar doğrudan mideyle ya da mide-bağırsak kanalıyla ilgili olmasa da mide bulantısı ve kusma belirtileri gösterebilirler. Kalp krizi geçiren hastalarda, kriz özellikle vücudun iç ya da alt kısmını etkiliyorsa anjinin (boğaz yangısı) tipik olmayan bir belirtisi olarak mide bulantısı ve kusma görülebilmektedir.
- Pnömoni (akciğer iltihabı, zatürre) ve bronşit (solunum borucukları iltihabı) gibi akciğer enfeksiyonları hastalık özellikle göğsü karından ayıran bölge olan diyaframın yakınındaysa mide bulantısı ve kusma belirtileriyle birlikte ortaya çıkabilmektedir.
- Sepsis (kan zehirlenmesi), tüm kan dolaşımına yayılan ve çok büyük bir vücut enfeksiyonu olan sepsis de mide bulantısı ve kusmaya neden olabilmektedir.
Yeme bozuklukları
Bulimia (olağan dışı miktarlarda yemek tüketimi ve bilinçli dışa atım yöntemlerini içeren bir rahatsızlık) hastaları psikiyatrik rahatsızlıklarının bir parçası olarak bilinçli bir şekilde kendilerini kustururlar.
İlaçlar ve ilaç tedavilerinin neden olduğu mide bulantısı ve kusma
Birçok ilacın yan etkileri arasında mide rahatsızlıkları ve/veya mide bulantısı ve kusma bulunmaktadır. Kemoterapi için kullanılan kanser ilaçları genellikle çok kolay başa çıkılamayan mide bulantısı ve kusmalara neden olmaktadır. Stüpefiyan (narkotik, uyuşturucu) ağrı kesiciler, anti-inflamatuar ilaçlar, steroidler ve antibiyotiklerin hepsinin yan etkileri olarak mide bulantısı ve kusma sıralanmaktadır.
Mide bulantısı, kusma ve bağırsak tıkanması
Karın ağrısı ve şişkinlik, mide bulantısı ve kusma, gaz ya da dışkı çıkaramama gibi semptomlar bağırsak tıkanması yani kabızlığın belirtileridir. Olası birçok nedenden dolayı ince bağırsak tıkanır ve içindekilerin kanaldan geçmesine izin vermez. Bağırsak tıkanmasının en sık görülen nedenleri arasında adhezyon (tutunum) oluşan geçmiş ameliyatlar, fıtıklar, mide-bağırsak yolunun anormal bir şekilde bükülmesi (volvülüs, bağırsak düğümlenmesi), tümörler ve iltihaplı bağırsak hastalığı sayılabilir.
Hamilelikte mide bulantısı ve kusma (sabah bulantısı)
Hamilelikte kusma kan dolaşımındaki hormon değişiklikleri nedeniyle özellikle ilk üç aylık dönemde yaygın bir şekilde görülmektedir.
Bebeklerde kusma
Bebeklerin şiddetli bir şekilde kusması ve yalnızca yediklerini çıkarması arasında ayırım yapmak zor olabilir. Bebeğiniz siz onu besledikten çok kısa bir süre sonra yediklerini çıkarıyorsa bu herhangi bir hastalığın belirtisi olmayabilir.
Şiddetli kusma
İlk iki-üç ayda bebeğiniz siz onu besledikten sonra çok şiddetli bir biçimde kusuyorsa, bu pilor stenozun yani midenin ince bağırsaklara bağlandığı ilk kısım olan mide kapısındaki anormal darlık oluşmasının bir belirtisi olabilir. Teşhis genellikle aile geçmişi incelendikten sonra fiziksel muayeneyle yapılıp, ultrasonla teyit edilir. Tedavisi ameliyattır.
Acı/ağrıyla ilişkili mide bulantısı ve kusma
Bebeğiniz kontrol edilemeyecek biçimde ağlıyor ve dışkısında kan ya da kırmızılık varsa teşhis bir intususepsiyon (bağırsağın bir kısmının yakınındaki başka bir kısmı itmesi) olabilir. Bebeğinizin dışkısı henüz jöle kıvamında olabilir, ancak dışkısında kırmızılık ya da kan olması kesinlikle normal değildir. Bu yüzden teselli edilemeyen bebekler için derhal tıbbi yardıma başvurulması gerekmektedir.
Viral enfeksiyon
Bebeğinizde kusmayla birlikte ishal de varsa viral bir enfeksiyon söz konusu olabilir. Bunun dışında bebeğinizin kullandığınız bebek maması çeşidine karşı bir duyarlılığı söz konusu olabilir. Kusma episodları 24 saatten fazla sürerse, bebekler ve çocuklar büyük bir sıvı kaybı riski yaşarlar. Eğer sıvı kaybından şüphe ediyorsanız derhal tıbbi yardım almanız gerekir. Bebeklerde sıvı kaybı belirtileri arasında kuru ağız, koltuk altı ve kasıklarda terleme olmaması, çökmüş gözler, zayıf bir ağlama sesi ve kas elastikiyetinde azalma sayılabilir.
Mide bulantısı ve kusma için evinizdeki çareler
Mideyi dinlendirmek, ancak diğer yandan sıvı kaybı yaşamamak oldukça önemlidir. Hastalığın ilk 24 saatinde yalnızca sıvı tüketilmeli, daha sonrasında ise beslenme biçimi midenin rahatsız olmayacağı bir biçimde düzenlenmelidir. Sıvı midenizi rahatlatacaktır. Temiz su, sporcu içecekleri, çorbalar, buzlu şekerler, sulu meyveler midenizi daha hissetmenizi sağlayacak ve sıvı kaybı yaşamamanızı sağlayacaktır. Midenizin gerilmesi mide bulantısını daha da kötüleştireceğinden tek seferde aşırı sıvı almamanız sizin yararınıza olacaktır. Ayrıca kusma episodları esnasında süt ve süt ürünlerinden uzak durmalısınız.
Sütün sindirilmesini sağlayan enzim mide astarının hücrelerinde bulunur, bu yüzden kusma episodları esnasında mideniz süte oldukça duyarlı olacaktır. Ayrıca süt karın ağrısı, şişkinlik ve ishale neden olabilir. Kişi kendini daha iyi hissetmeye başladıkça alınan besinlere yenilerini ekleyebilirsiniz, ancak sağlık uzmanları hastaların daha çok muz, elma püresi, pilav ya da tost gibi daha tatsız ve kokusuz yiyeceklere yönelmelerini tavsiye etmektedirler.
Mide bulantısı ve kusma söz konusu olduğunda doktor ne zaman aranmalı?
Belirtiler 24 saatten fazla sürüyorsa, teşhis belirsizse, aşırı sıvı kaybından şüphe ediliyorsa ya da hastayı daha da hassas duruma sokan bir hastalık söz konusuysa, tıbbi yardım derhal aranmalıdır. Ayrıca mide bulantısı ve kusma, ateş, ağrı, ağızdan kan gelmesi ya da dışkıda kan izlerinin bulunması gibi durumlarla birlikte görülüyorsa zaman kaybetmeden doktorunuzu aramanız gerekir.
Kusma bir hastalığın belirtisidir; eğer bu belirti 24-48 saat sürüyorsa bir doktora danışmanızda fayda var demektir.
kısmen istanbella.com sitesinden yararlanılmıştır.
çetin yavuz
merhaba 3 ay önce ameliyat oldum yemek borumun bir kısmı alındı tümor vardı bunun yabı sıra gırtlağımda alın yemek yemey başladım önceleri arasıra çok az olan yumurta sarısı şeklinde reflü yaşıyordum şimdi son 24 saattir arttı her yediğim reflüye sebeb oluyor ve yumurta sarısı şeklinde acımsı bir su kusuyorum öneriniz nedir